This is an automatically generated PDF version of the online resource turkey.mom-gmr.org/en/ retrieved on 2024/03/18 at 23:46
Global Media Registry (GMR) & Bianet - all rights reserved, published under Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Bianet LOGO
Global Media Registry

Medya Sahipleri

MOM çalışmasında yer alan medya kuruluşları şirket bünyelerinde faaliyet gösteriyor. Radyo ve televizyonlara kanal ve frekans tahsisi için Radyo Televizyon Üst Kurulu'na (RTÜK) başvurmak gerekiyor. Süreli ve süresiz yayın çıkarmanın izne ve teminata bağlanamayacağını Anayasa'nın 28. Maddesi garanti altına alıyor. Gazete çıkarmak için yasaların düzenlediği belgelerin hazırlanıp gazete adresindeki Cumhuriyet Başsavcılığı'na bildirimde bulunmak yeterli. Online haber portalı için de bildirim/izin gerekmiyor.

Yatay yoğunlaşma var mı?

Aynı sermaye sahipleri birbirinden bağımsız birden fazla yayın organına sahip oluyor mu, yani medyada yatay yoğunlaşma var mı?

(İlk 10 listesine göre) Türkiye'de yazılı basın (%58) ve internet (çevrimiçi) izleyici payları yüksek bir yatay yoğunlaşma gösteriyor; Radyo ve TV sektöründe ise bu oran sırasıyla %42 ve %41 ile orta derecede (%50 sınırının altında) risk teşkil ediyor. Bu oranlar, her mecra için en büyük 4 medya sahibinin (ilk on listesinde yer almayanlar da dahil olmak üzere) toplam izleyici payları oranlarıdır.

Başlıca günlük gazetelerin internet yayıncılığındaki okur payları da yüksek.

2020 yılı için Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yaptığı medya tüketim araştırması bulunmuyor. Kimi güncel araştırmaların örneklemleri ise sınırlı. Çapraz medyada izleyici paylarını hesaplarken, elimizde 2020 yılına dair tüm medya tüketimini kapsayan bir çalışma olmadığı için, 2020 yılı güncellemeleri için çapraz-medyada izleyici paylarını sayısal olarak hesaplayamıyoruz. 

Çok sayıda hükümete yakın medya sahibi

İlk onda yer alan medya kuruluşu sahiplerinin iktidar partisiyle yakın ilişkileri var.

MOM 2020 güncellemeleri için izleyici oranları hesaplanan 40 medya kuruluşu arasında, izleyicilerin %42'si siyasi veya ekonomik olarak hükümete bağlı kişilerin sahip olduğu TV'leri izliyor. Bu oran yazılı basın okuyucuları arasında %56 ve radyo dinleyicileri için %39. Çevrimiçi medya izleyici oranları için sayısal bir veri yok, ancak ilk 10 çevrimiçi medya kuruluşunun yarısından fazlası iktidarla yakın bağları olan gruplara ait.

TRT

Devletin kurduğu Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) kamu yayıncılığı yapmakla yükümlüdür; kamu tüzel kişiliğine sahiptir. TRT radyo istasyonları ve televizyon kanallarının kamu yayıncılığı yapması gerektiği halde farklı düzeylerde iktidarın sesi olması her zaman eleştiri konusu oldu.

14 Temmuz 2021’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile TRT’nin tüm yönetim kurulu değiştirildi ve yönetim kurulu üye sayısı yediden dokuza çıkarıldı.  Önceki yönetmelikte “Genel Müdür, Yönetim Kurulunun başkanıdır” ibaresi ile TRT Yönetim Kurulu Başkanlığı ve TRT Genel Müdürlüğü’nün aynı isim tarafından yönetileceği belirtilmişti ancak yeni kararname ile iki pozisyonun fonksiyonları ayrıldı. 4 yıllık görev süresi sona eren TRT Genel Müdürü İbrahim Eren'in yerine Mehmet Zahid Sobacı atandı. Yeni TRT Yönetim Kurulu Başkanı ise Prof. Dr. Ahmet Albayrak oldu.

1984’te TRT’nin gelirlerini düzenleyen 3093 sayılı kanun kabul edilmesiyle, TRT'nin gelirlerinin büyük bir kısmını elektrik faturalarından alınan paylar ve bandrol gelirleri oluşturuyor. 

Açıklanan rakamlara göre TRT 2020’de elektrik faturalarından kesilen enerji hasılat payından 1 milyar 215 milyon 447 bin TL, bandrolden 2 milyar 619 milyon 604 bin TL gelir elde etti.

Ayrıca TRT televizyondan radyoya, cep telefonundan akıllı kol saatine, arabadan tablete kadar çok sayıda üründen yüzde 16 ile yüzde 0,01 arasında değişen oranda bandrol ücreti alıyor.

Temmuz 2018'de yayınlanan 2018/2 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile TRT, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığıyla, RTÜK de Kültür ve Turizm Bakanlığıyla ilgilendirildi.

Anadolu Ajansı

Anadolu Ajansı (AA) devletin hisseleri Hazine Müsteşarlığı'nın sahipliğinde kurduğu bir anonim şirkettir, yurtiçi ve dışındaki yaygın örgütlenmesiyle Türkiye'nin en büyük haber ajansıdır. Anadolu Ajansı yayıncılığı da TRT gibi her zaman iktidar yanlısı olmakla eleştirildi, eleştiriliyor. Ajans genel müdürlüğüne yapılan atamalar da genelde tartışma konusu oldu.

Başka resmi haber ajansı bulunmadığı için Anadolu Ajansı bir tekel konumunda.

Sahipler
  • Project by
    Bianet
  • Global Media Registry
  • Co-Funded by
    BMZ
  • Isvec Sverige
  • Heinrich Böll Stiftung